Vals licht - Joost Zwagerman

Titel: Vals Licht 
Auteur: Joost Zwagerman 
Uitgeverij: Wolters- Noordhoff Groningen 
Eerste druk: 1991 
Druk van gelezen boek: 1997, Grote Lijsters 
Aantal bladzijden: 262 

Het boek dat een relatie verteld. Een relatie die men door normen en waarde liever geheim houdt. De jongen Simon Prins begon in zijn jongere jaren geobsedeerd door prostituees. Als student Nederlands in Amsterdam is hij zijn obsessie gaan volgen. De aandacht wordt op een dag gegrepen door een Volkskrant die op de vensterbank ligt van een van de ramen, hier ontmoet hij de dame Lizzy. Toen Simon later in Amsterdam ging wonen ( hij kwam uit Alkmaar), deed hij zich voor als de vlotte jongen. Een groot gedeelte van zijn studiebeurs gaat op aan de hoeren. Vroeger, toen hij nog in Alkmaar woonde, belde hij vaak naar escortbureaus en dergelijke en vroeg dan naar de prijzen van bijvoorbeeld Frans,Grieks en Russisch. Hij dacht dat zijn eerste keer bij de hoeren heel speciaal zou zijn, maar dat viel tegen, maar hij kwam daarna steeds vaker bij de hoeren. Hij ziet op een gegeven moment Lizzie. Simon weet dan nog niet, hoe ze heet, maar ze heeft een heel bleek gezicht.
Hij ziet haar een paar maal in de stad en als hij weer eens langs de Ruysdaelkade loopt
ziet hij haar net en klant uitlaten en hij vraagt haar naar haar prijs. Hij wil wat bedenktijd en gaat naar huis. Simon douchet zich en gaat weer terug. Hij vraagt of hij haar naar huis mag brengen en ze stemt in, maar ze spreken af dat ze niets doen. Lizzie blijkt ook drie namen te hebben, Janice, Sylvia en haar echte naam Lizzie. Haar studentenhuisje blijkt een soort onderwaterkamer omdat al haar meubels groen zijn en de gordijnen ook de hele tijd dicht zitten. Lizzie gaat in een gloeiend heet bad en ze kletsen wat. Daarna vertrekt Simon weer en hij vraagt haar om een zoen, ze geeft die tegen de afspraak in. Op een zondagavond gaat Simon weer langs Lausanne de Ruysdaelkade. Ze kletsen wat in het keukentje en Tanja komt er ook bij. Ze hebben lol om hun vaste klanten die ze bijna allemaal een bijnaam hebben gegeven. Simon vraagt zich af of hij ook een bijnaam heeft gekregen, ijsje bijvoorbeeld, omdat hij ijsjes had gehaald voor hen. Lizzie is dol op ijs. Simon wordt verliefd op Lizzie. Hij vraagt veel en komt erachter dat ze twee dagen in de week werkt op de Ruysdaelkade.

Hij komt steeds vaker bij Lizzie en ze krijgen wat. Lizzie blijkt op olvarit en pillen
te leven. Ze houdt iedere dag een rituele Reiniging ( in bad gaan etc.). Niemand mag weten
dat Lizzie een hoerenbestaan leidt. Haar ouders ook niet, die overigens wel heel apart
zijn. Ze spreken af dat ze elkaar bij de bieb hebben ontmoet, waar ze het boek 'Nooit meer
slapen' van W.F. Hermans zocht en dat Lizzie in de horeca werkt. Lizzie komt nu ook vaker
bij Simon en ze slapen bij elkaar in de treintjeshouding. Na een tijdje komt Simon erachter dat Lizzie al eerder getrouwd is geweest met ene Jasper. Ook weet hij nu dat ze iets met Wesley heeft gehad. Lizzie wordt vaak achtervolgd door een mosgroene Opel. Dat blijkt ene Eddie te zijn, een vaste klant waar hij zich maar niets van aan hoeft te trekken van Lizzie. Simon komt erachter dat Lizzie niet alleen op de Ruysdaelkade werkt, maar ook bij Yab Yum, een escortbureau in Amsterdam. Dat vertelde Tanja hem. Ze werkte in totaal dus zo'n zes keer per week. Lizzie komt erachter dat Tanja dat aan Simon verteld had en ze schrijft een brief aan Simon of hij langs wil komen. Dat doet Simon en Lizzie vertelt over haar jeugd. Het blijkt dat ze vroeger in alles uit moest blinken van haar ouders, wat ze niet deed en dus moest ze vaak poetsen. Als het dan niet goed gedaan was, kreeg ze met een slipper slaag. Ook als het wel goed gedaan was, kreeg ze slaag voor de keer die nog moest komen. Ze heeft ook wel eens drie nachten buiten in een tentje geslapen als straf voor iets. Op haar zeventiende liep ze weg naar het JAC. Daarna ontmoette ze Jasper, op wie ze niet echt verliefd was, maar met wie ze toch ging samenwonen en trouwen. Ze zaten vrij krap dus stelde Jasper voor dat Lizzie bij een escortbureau (Yab Yum) ging werken. Dat deed ze. Lizzie verdiende zo goed geld, alleen wilde Jasper een steeds groter deel van haar geld hebben, dus scheidden ze. Wat later ontmoette ze Wesley Coelre, wat ook niet goed ging.
Hij vroeg haar op een keer geld te leen (f 9000) voor een installatieruimte en daarna heeft ze hem nooit weer gezien. Ook bleek hij toen niet op de school te zitten waarop hij zei dat hij zat. Ze was ondertussen gestopt bij Yab Yum, maar nadat Wesley weg was gegaan, ging ze weer bij Yab Yum werken en de overige dagen op de Ruysdaelkade. 
Tijdens de periode van Wesley werkte ze op de singel. Ze had Wesley daarna nog maar een
maal gezien, toen zij met Tanja en Gerard in een discotheek waren. Hij werkte daar als
diskjockey. Simon kreeg hoofdpijnen. Hij wilde steeds meer van Lizzie weten. Hij merkte
niet dat Lizzie steeds meer bij hem zat en steeds minder op de kade. Ook was ze al bij
YabYum gestopt. Jasper Veneman kwam weer opdagen en het liep wat stroef tussen hem en
Simon. Tussen Simon en Lizzie ging het toen beter dan ooit, alleen ze deden het niet, omdat
Lizzie nog steeds op slot zat. Ze bedachten daarom kinderspelletjes. Simon schaduwt haar
op een dag en ontdekt dat ze een centrum voor drugverslaafden binnengaat. Hij komt er
achter dat ze dus gebruik heeft en heeft gesproken met de psycholoog Martin van Doorn, hij
heeft een zenuwtrek bij zijn ogen. Vele dingen worden Simon nu duidelijk. Tanja belt Simon
een keer op of hij haar op kan halen omdat Lizzie heel misselijk is. De mosgroene Opel is
er weer en Lizzie praat met hem. Ze vertelt Simon daarna dat ze geen last meer zullen
hebben van die Opel. (Wat ook zo is). Simon gaat boeken lenen uit de bibliotheek over
drugs om Lizzie beter te kunnen begrijpen. Maar Lizzie ontkent dat ze zo'n junk is uit de
boeken. Ze zitten nu steeds krapper met hun geld, omdat Lizzie amper meer werkt. Ze
besluiten daarom te gaan samenwonen op de kamer van Simon. De huisbazen van Lizzie
vroegen veel huur, toen ze nog werkte, maakte dat niet uit omdat ze genoeg verdiende.
Jasper helpt hen bij het verhuizen, omdat zij beiden geen auto hebben. Met behulp van een
busje brengen ze 's nachts de spullen van Lizzie over. De kleinere dingen hebben ze al
eerder overgebracht. Dit doen ze zo, zodat de huisbazen van Lizzie niet weten waar Lizzie
is gebleven, omdat ze nog een grote schuld heeft bij hen. Langzaam begint Simon te stelen
en twijfelt soms, of ze wel goed bij elkaar passen. Lizzie sliep 's nachts niet en at
vooral snoep. Ze sliep nu steeds vaker in de voorkamer, zodat Simon rustig kon slapen. Hij
was op aanraden van de psycholoog weer naar school gegaan maar, omdat hij thuis niet kon
studeren ging hij vaker naar een studiegenoot van hem, Nico Weuling. Op een avond belt
Lizzie huilend naar Nico. Ze vertelt Simon dat Jasper bij hem is en van alles aan het
meenemen is, zoals C.D.?s. Simon snelt naar huis, maar daar aangekomen is Jasper net weg. Hij fietst hem snel achterna en ziet dat Jasper de tram ingaat. Simon gaat ook de tram in en zet Jasper flink voor schut. De politie wordt er bij gehaald en ze gaan naar het bureau. Lizzie ziet het eerst niet zitten om zelf aangifte doen, maar uiteindelijk gaat ze toch mee. Jasper en Simon vliegen elkaar nog aan en de jongste rechercheur blijkt een klant van Lizzie geweest te zijn. Simon schreeuwt ook nog dat Jasper degene is die Lizzie aan de hero?ne heeft geholpen. Lizzie ontkent dit eerst maar geeft dan toch toe.
Lizzie krijgt toch al haar spulletjes weer mee en ze gaan naar huis. Jasper wordt zelfs geen straf opgelegd. Ze vragen een geheim nummer, zodat Jasper hen niet meer kan lastig vallen. Lizzie is wel wat veranderd door dit incident. Ze gaat wat vaker naar buiten. Als Simon een keer ziek op bed ligt met griep, vraagt Lizzie hem of hij niet ergens anders (bij Nico of zo) uit kan zieken. 
Simon wordt hierop boos en Lizzie biedt haar verontschuldigingen aan. Dan lukt het
eindelijk. Lizzie concludeert dat zij gewoon de leiding moet nemen. Simon besluit Wesley
Coelre op te sporen om het geld van Lizzie terug te krijgen. Hij vindt hem gemakkelijk via
zijn moeder, wat Simon verbaast. Ze spreken ergens af en Lizzie krijgt haar geld zo terug.
Simon stelt voor om zo alvast een gedeelte van de huisschulden af te lossen. Maar dat gaat
niet, omdat Lizzie het al heeft afgelost. Nu blijkt dat Lizzie nog veel meer en grotere
schulden heeft (40.000) aan onafbetaalde drugs. Ze had dus die 9000 beter niet af kunnen
betalen, omdat ze nu denken dat Lizzie weer geld heeft en dus ook weer aan het werk is. De
mosgroene Opel dook weer opeens op. Lizzie besloot dat ze beter kon gaan onderduiken.
Simon was bang dat Lizzie nu weer aan het werk ging en nooit weer bij hem terug kwam.
Lizzie ontkende dat. Ze waarschuwde Simon dat er wel mannen op de stoep zouden kunnen
komen uit die mosgroene Opel. Na Lizzies vertrek stonden er inderdaad drie mannen op de
stoep die wilden weten waar Lizzie was. Ze hielden Simon met zijn hoofd uit het raam, maar
hij wist het echt niet. Simon kan er niet meer tegen en vlucht naar Alkmaar. Hij zegt tegen zijn ouders dat het uit is tussen hem en Lizzie. (Ze weten wie Lizzie is omdat hij een keer met Lizzie bij zijn ouders is geweest). Maar erg lang houdt hij het niet bij hen uit. Hij mist Lizzie te veel en keert weer terug naar Amsterdam. Hij belde naar Lizzies tante, Janneke, die hij zo alleen maar ongerust maakte. Zij wist dus ook niet waar Lizzie was. Lizzie belde hem later en wist dat de mannen langs waren geweest, hij zou nu geen last meer van die mannen hebben. Lizzie zou alles afbetalen. Ze ging dus weer werken.
Simon weet zich nu weer geen raad en gaat naar de psycholoog van Lizzie (meneer Van
Doorn.).Van hem hoort hij dat Van Doorn denkt dat Lizzie nooit verslaafd is geweest. Maar
hij zegt dat Lizzie dat misschien zei, omdat ze bang was voor de liefde van Simon. Toen dat
echter niet hielp en Simon alleen maar meer van Lizzie ging houden ,begonnen Lizzies
moeilijkheden. Ze had namelijk in haar jeugd geleerd enige affectie altijd te wantrouwen.
Martin van Doorn verbiedt Simon het tegen Lizzie te vertellen. Nu heeft Simon dus weer een
andere waarheid omtrent Lizzie gehoord. Na dit verhaal ging Simon naar zijn huisarts met
de mededeling dat zijn partner drugverslaafde is. Hij kreeg daarop slaappillen. Ook nam
Simon thuis de telefoon niet meer op. 
Toen Lizzie plots terugkwam, ontstond zo ook een ruzie. Lizzie verweet Simon dat hij
nooit de telefoon opnam en Simon verweet Lizzie dat ze weer gewerkt had. Hij wou ook weten waar. In Groningen bleek. Simon vertelde Lizzie toch wat Van Doorn hem verteld had. Lizzie vertelde nu weer een verhaal over ene Philippe die ze van Yab Yum kende. Ze hielp hem met drugs in bewaring nemen en weer af te geven, maar toen Philippe (die over hun geld waakte) alles kwijt was, moest Lizzie het goed maken. Ze moest nog een keer een grote zending bewaren, dat deed ze en ze gaf het mee aan twee Fransen. Later stonden er twee
Nederlanders op de stoep die die zending claimden. 
Lizzie had het dus aan de verkeerde meegegeven. (twee mensen van die Philippe). Ze was
er dus gewoon ingeluisd. Nu had ze een hele grote schuld opgelopen. Het was dus nog veel
meer geweest dan die 40000. Na dit verhaal snapte Simon alleen nog niet, waarom ze zich als
junkie had voorgedaan. Dus ook dat legde ze uit. Een junk had namelijk niks te verliezen,
alleen toen ze die 9000 had gegeven, had ze een probleem . Want hoe komt een ex-junk nu
ineens aan zoveel geld. Dat weekend draaien ze wat om elkaar heen en als Simon slaapt (door een stiekem ingenomen slaappil), kondigt Lizzie aan dat ze vertrekt. Het vertrek verloopt verder emotieloos. Simon gaat daarna een tijdje bij Josje Leenhart wonen. Zij is op vakantie met een paar vriendinnen en zit in Zuid-Afrika. Hij past daar op. Af en toe gaat hij nog naar zijn eigen kamer terug en een keer ziet hij dat Lizzie al haar spullen heeft meegenomen. Ze had ook schoongemaakt, maar er lag verder geen briefje. Josje kwam eerder terug, omdat ze ruzie had gehad met haar vriendinnen. Ze werd verliefd op Simon en er ontstond een korte affaire. Ze maakt kennis met zijn ouders (hij ook met de hare) en die zijn helemaal weg van haar. Op wintersport gaan ze ook. Maar Simon houdt het niet langer (in januari) en belt de tante van Lizzie (Janneke). Hij krijgt Lizzie aan de telefoon. 
Ze spreken wat af op het station in Nijmegen. Lizzie was erg veranderd. Ze droeg andere
make-up, ze werkte niet meer, ze studeerde (ook Nederlands) en ze had een nieuwe vriend.
Ze woont bij haar tante op een zolderkamertje dat eruit ziet als dat van een zeventienjarige. Bijna worden ze intiem, maar Lizzie zegt dat het geen zin heeft en toch gedoemd is te mislukken. Ze hebben te veel geleden. Ze nemen weer afscheid en weer in Amsterdam gekomen zit hij in de taxi en ziet hij een folder van Yab Yum en die nacht droomde hij negen nutteloze dromen, hij wist niet meer waar ze over gingen, maar dat was niet erg. Hij droomde over alles wat hij al wist. 

Motto:
Weer gaat de wereld als een meisjeskamer open het straatgebeuren zeilt uit witte verten
aan. 
Paul Rodenko

Titelverklaring: 

Er zijn verschillende verklaringen voor de titel. Het rode licht van de hoerenbuurt is de kleur van de liefde, terwijl echte liefde er niet te vinden is, alleen pure seks. 
Toen Simon verliefd werd op Lizzie en zij op hem, leek het licht niet vals te zijn, maar leugens maakten zijn leven tot een schijnwereld. De onderwater kamer van Lizzie sloot ook nog eens het echt licht buiten en vulde zich 's avonds met kaarslicht. 
Lizzie en Simon leefden in een “Vals Licht”, een relatie die van leugens aan elkaar hing. 
Ik vind Vals Licht een perfect titel. Vals licht slaat op het thema, het gevoel van de twee hoofdpersonen, op de omgeving. Vals heeft een negatieve klank en geeft dus al aan dat het boek geen goed einde zal hebben. 


Motto / Mottoverklaring: 

“Weer gaat de wereld als een meisjeskamer open 
het straat gebeuren zeilt uit witte verten aan.” 

Verklaring: Het motto slaat op de onderwaterkamer van Lizzie en verwijst naar het hoerenleven. 


Motieven: 


 Afsluiten van de werkelijkheid 
 Seks 
 Drugs 
 Verslaving 
 Hoeren 
 Liefde 
 Studentenleven 
 Misdaad 


Vertel Perspectief: 

Er is sprake van een personale verteller: de verteller vertelt (bijna) alles vanuit de ogen van Simon. Hij overziet wel het hele verhaal maar dit komt omdat Simon het hele verhaal al heeft meegemaakt. 
Ik vind dat het vertelperspectief redelijk goed gekozen is. De gevoelens van Simon worden zowel van een afstand als van heel dichtbij weergegeven, waardoor er ruimte overblijft voor de lezer om een mening over zijn gedrag te vormen. 


Personages: 

Simon: 
Simon was als kind erg angstig, hij was erg bang om gepest en uitgelachen te worden. Als hij gaat studeren in Amsterdam doet hij zich voor als een vlotte jongen maar voelt zich absoluut niet zo. Hij gaat vaak naar de hoeren, om uit te vinden hoe betaalde liefde in elkaar zit. Hij ziet Lizzie net als andere hoeren, totdat hij een relatie met haar aangaat. Hij is bang haar te verliezen en trapt in al haar leugens. Hij houdt heel veel van Lizzie en past zijn hele leven aan haar aan. Hij verwaarloost zijn studie en liegt tegen zijn ouders en zijn vrienden over hoe zij elkaar hebben leren kennen. Simon is een open figuur. Zijn emoties worden niet echt duidelijk maar zijn gevoelens zijn belangrijk. 

Lizzie: 
Lizzie wordt gezien als een meisje dat een moeilijke jeugd heeft gehad en die zich door haar hebberige echtgenoot de prostitutie in laat jagen. Ze is in het boek een vrij open figuur maar laat haar werkelijke gevoelens en emoties niet blijken. Lizzie begint een relatie met Simon. 
Het is in ieder geval duidelijk dat Lizzie niet goed weet wat ze met haar leven moet beginnen. 

Jasper: 
Jasper is de ex-man van Lizzie. Hij erg hebberig, al ziet hij er onschuldig uit. Jasper spoorde Lizzie aan om in de prostitutie te gaan. Zijn gevoelens worden nergens beschreven, maar het is wel duidelijk welke rol hij speelt in het geheel. Lizzie wil van hem af. Ze is bang voor hem, hij herinnert haar aan haar verleden en hij chanteert haar. Simon dacht in het begin dat zij nog iets hadden, maar toen hij wist wie Jasper eigenlijk was en wat hij had gedaan, nam hij wraak. 
Wesley: 
Wesley is een ex-vriendje van Lizzie. In het begin van het verhaal denk je dat hij Lizzie bedrogen heeft, maar later blijkt juist dat Lizzie hem onterecht behandeld heeft. Dit wordt duidelijk uit een Gesprek tussen Simon en Wesley. Hij lijkt in het begin een gemene jongen, maar later is hij zielig. Zijn gevoelens komen helemaal niet aan bod, maar zijn ook niet van belang in het verhaal. Zijn manier van doen is niet voorspelbaar, dus hij is een vrij open persoon. 

Tanja: 
Zij is de collega van Lizzie op de Ruysdaelkade. Ze komt over als een sociale, lieve vrouw. Ze heeft een aardige vriend en is redelijk betrokken bij het leven van Lizzie. Ze gaan zelfs samen uit. Als Lizzie stopt met werken zien ze elkaar niet meer. Tanja is een gesloten persoon. Ze roddelt veel over haar vrienden en gedraagt zich echt als een prostituee. Tanja is eigenlijk een standaardtype, om te laten zien dat Lizzie anders is dan de meeste hoertjes. Het is helemaal niet nodig om Tanja’s karakter te ontwikkelen. 



Tijd: 

Het verhaal is niet in chronologische volgorde verteld. Het hele boek is eigenlijk een grote flash-back. Het boek begint op het punt dat de relatie tussen Simon en Lizzie al stuk is gelopen. In de rest van het boek wordt verteld hoe de relatie is verlopen. De vertelling van de relatie loopt wel chronologisch. Aan het eind ben je dus weer terug bij het begin, maar dan weet je wel hoe alles in elkaar zit. 
De verteltijd is 262 bladzijden en de vertelde tijd is ongeveer zeven maanden. 
Het verhaal speelt zich af in de jaren ’90. 


Ruimte: 

Het verhaal speelt zich af in Amsterdam en voornamelijk in de onderwaterkamer van Lizzie. De stad Amsterdam staat bekend om zijn hoeren en criminaliteit. Deze stad benadrukt de angst van Lizzie nog een beetje extra. Haar onderwaterkamer is de plek waar Lizzie het liefste is. Het is veilig, doet kinderlijk aan en niks doet er herinneren aan de ‘boze buitenwereld’. Het is er bauw, groen en donker. Dat symboliseert Elisies gevoel; bang voor buiten en alles wat haar aan haar verleden kan herinneren.